Friday, 30 November 2018

Mwnwi Kothok Kok-1


MAYUNGNO KOK UANJWI BAI DANTWLA ???

Aige ni kok. Salsa mayung kwthwng dol sowi laithang drop. Tuislung lungao bo chini Tiprasa sagnangma bwrwi bodol yagul khilwi kheto mai bor lai tongmani jora. A jorarogo khe chini dopharok kisisa kheto o ong khorna rwng drop gwja khu. Hwnwi kheto al chuai khe bo, bahai khe chuai sai de man? Kheto kitingwi guriwi chuaite chuaite kwcharo khe musuk jungor bai khonwi chuai man ya khe gudal bai ma chogwi se ma pai phun! Mayung kwthwng bodol laithang drop kheno biyangni uansa bepari bo ah mayung kwthwng thangma twino lamriwi thangwi tongo. Abono nugwi mai borlai tongma bisingni kebo khoroksa ah uanjwi no sahor kha -

- Hoi uanjwi?
- Kita bachoi? Uansa jora riwi swnghoro.
- Hei dike ….  aoi…tamo si hwn khamu? (Mayungno kok uanjwi bai tamo hwn pokjagwi thang kha).
- Hei dike kita bachoi? Haino hai uanjwi bo swnghor phio.
Muitu manjak liya. aphuru khe teisa loge palsong mai bornai hamjwk khoroksano swngte kha phun.
- Mabwsa, mayung no kok uanjwi bai tamo si hwn khamu?
- Dantwla se hwn na bla sa. Mabwsa bo khorok puktwtwi sajakha.
Pal manjakya uansa mwlang chawi tongo. A bwrwima teisa sahor phio –
- Hoi uanjwi, hei dike dantwla gese to……dantwla.
- Dantwla kita bachoi? Uansa buchiwi manjak liya!!!
- Au.. dantwla gese..eh… kongwi mai bortwtwi sahoro.
- Kita bachwi ??? Bujiwi manjak sok liya khorok puktwtwi uansa ayang bwkhak twihno lam riwi thango. Nugwi buiso thangjak laiwi brwi sagnangmarok sahor laio –
- Uansa bwsa kok khnaya thwiwi tongwi di ayango!!!!

Wednesday, 28 November 2018

Koklob-24


KAMI AMCHOINI MWKTRWI


Kami amchoini mwktrwi ba
Tamo aswk swraya ba wng kha!
Aswk hor no romwi sal kiphilo,
Sal phai phiwi horo thang phio
Aichuk; aichugono bathak tongrwgo
Toglani khorang bo kokthai wngwi bathago
Sal talo, tal bisio laithango
Phiya kami amchoini baithang
Mwktrwi bai lobjagwi
Bisingo tei bo bisingo.
Chwrwisa ni bothobo golika soh kha
Mayam nogo sinjosa nokphang achugwi
Nokbraisa khar kha.
Bolong ni togla
Nokhla phaiwi chirigwi kochik kha.
Aichuk ni nokbar berao bujak kha.
Kami amchoini mwktrwi bai bo b’khasiya
Tei bo rijai kathonwi
Khuchlak mukchlak mwktrwi bai romjagwi thango.

Koklob-23


SAL HAMYA NI SATUNG


Bolong ni tokha thaichumu
Sakani naithokma bukur
Kwchak chathothok kumun.
Bolongni khachuk twislung
Bwswk tongthothok kwchang.
Kwthwng kwrak bini khapang!

Maisingni satung hai
Srapsa ni tongthok nukjak twih
Hohr no khapango huiwi
Bui bai kaham hwnjak twi
Khukni kok kwtwi
Abohrok wng kha, swkango satwi.

Sakno hamjagwi, sak koiligwi
Thapa korojak hai
Khapang hangar no bangriwi
Kok khrek hama khwlaiwi
Bwswk le wng kha ba!
Sal hamya ni satung!

Monday, 26 November 2018

Koklob-22


SWKANG TALIKHA


Kwpalo swijak kokthai ni
Mwkhang hui man ya.
Bwskang ni koktwma tamo wng no
Swkang sai man ya.
Boroni riyor, biyangni kochok
Biyang ba thangwi gothok.
Kuchuk hathai rekesai
Kasai thang khe,
Hama ba tamo swk do!
Hathai ni naikhlai nokhorwi phai khe
Rangma bathak riwi,
Tongthokma khairokma bai
Sabo ba aswk soh!
Hor aikhe sal phaio,
Sal bai hor no chwmwi kobolo.
Kwpal talikha bijabrok
Thinang bai no philjago,
Thinang bai no boljago,
Sai man ya swkang le bahai bo wng no!

Saturday, 24 November 2018

Koklob-21


OJONO KWRWI KEBO


Nokhani athukiri no nugui
Khatungjago chengkharuk.
Iko ani bayab takhukrok,
Bwswk kuchuk bohrok.
Khatungwi thangna muchungjago.

Kuchuk tokling no nuhurwi
Uri, mwisrwngrok Kaitor ni thani
Bwkrang biro.
Naisik di hwnwi
Kaitor ni khairokmwng bai
Khatungma khachik birsao.
Chati ni pohor no chuknoha khakao,
Khamwi kwlaiwi thwio.

Chama nuk khe bui no
Bukhuk muchungo.
Bukhugo nang khe tei bo sano.
Sak ni sampili no sak no chukhruwi
Kuaro mwsasa thwio.
Ojono kwrwi kebo.

Kokbwkhal-4


RWNGNOK YAKARMA ABO NI JWNGJAL


Rwng wng kha dophani singli tei chati. Rwngma kwrwi khe kaisa dopha phano hoda tei bororog ni hamkrai tubui man ya. Seb kwrwi ni bui bai solai bo phan sok ya tei rwngma kwrwi borog bo sak ni yakung bai bachawi chwngchacha wngwi man ya. Bohni bagwi no rwngma kwrwi borog eba dopharok bui ni seleng, kusubjago, thwngjago tei hamkrai kwrwi ongklok klaimatongo.

Friday, 23 November 2018

Koklob-20


BOROK KAHAM SABO?


Lachima butharwi
Aroh – uro;
Jeba jaga o manjagwi,
Nono – bono;
Swkang khuk kheng khe bo
Uklok ni bui bai
Lachima kwrwi borok se hwnjak nai!

              Khitor no rwkhlaiwi
              B’kha kwrak sak no
              Swkang yapiri sewi;
              Thangrakya jagao
              Thangwi khe bo
              Uklok ni bui bai
              Kirima kwrwi borog se hwnjak nai!

Lachima manjagwi
Kirima torjagwi
Buino naisigwi
Siring siring b’kha kwlai
B’khao tong khe bo
Uklok ni bui bai
Butuasa borog se hwnjak nai!

              Sadi borog kaham sabo!
              Sabo no hwn nai?
              ***************

Hamjakma b’khao chobwi
Khatungma khajama
Boh bai – nwng bai
Joto chwla bwrwi bai
Tonglai khe bo
Uklok ni bui bai
B’kharisi se nangjak sinai!

               Saichung;
               Saichungno tong khe bo
               Uklok ni bui bai
               Borog natha se hwnjak nai!

Mo hai se
Mo bo hai no
Bo khe hai tong thung,
Bo bo bai no tong nai.
Sak bo mo hai no tongnai tei tong khe
Uklokni bui bai
Borog naisle se hwnjak sinai!

                Sadi borog kaham sabo!
                Sabo no hwn nai?
                **************

Hai khe no ani
Hai khe bo nini
Mo hai khe chini
Mo hai khe bo norok ni,
Jekhe phano ham liya
Ani – nini – chini
Kaham le joto no uklogo bini!

Wednesday, 21 November 2018

Koklob-19


OH … AHAI WNG KHE!


Nokha kosom nokhao
Athukirini logeo,
Sal bo mwnwi khe
O hor ba bwswk mwchang no!

Hathai kwplwng hathaio
Bolong kwplwng joto uo,
Khumbar bar khe
O swngchar bwswk se naithok no!

Saslang jora ni molo
Kungkila khorang no,
Bororok ni khugo bo wng khe
O bwkha bwswk se kwchang no!
O swngchar bwswk se tongthok no!

Monday, 19 November 2018

Koklob-18


KHNADI


Khnadi,
Rwchabmwng rwngya hwnwi
Rwchabya ta tong di,
Mwswiwi henerwi tong di.

B’kha tong thokya hwnwi
Mogwi ta tong di,
Mwnwiwi swrangwi tong di.

Nokha hamya hwnwi
Rokowi thui ta tong di,
Sichawi bachawi tong di.

Sarik sal saichung hwnwi
Duglam kholobwi achuk ta tong di,
Phataro beraiwi tong di.

Sal ni pohor kwprab noksing hab hwnwi
Tailam ta kholob di,
Tei bo phiyogwi rwdi.

Khumno hamjak hwnwi
Khumbar ta khol di,
Haphar gwnangwi kai di.

Bwthai thokjak hwnwi
Bwchlwi ta uakhrub di,
Bwchlwi hao phob di.

Koklob-17


SAICHUNGO!


Loge kwrwi
Nokha ni chwmwi kobono
Sal no uaisa kholobo, uaisa yakarwi.
Bolong ni toksa pungo
Uaisa buphango bago, uaisa birsawi.
Twisa ni twi bo kochogo
Lam kolokma tola nai khlaiwi
Sabo, sabo ni bagwi …!

Twi chikon ni ah romjagwi
Twi kotoro phiyokjago,
Birman kwpal bai
Ah berma wngwi uahsungo muthubjago.
Phwranjago ah ahkran wngwi.
Ah bai ah no
Baksa ba thangkha phaljagwi,
Sabo ni kwpal
Sabo bai gwdalwi …!

Swngchar gnangwi buphang uaphang
Tei toksa tok mili,
Bebak no hathai hapung tei bolong ni bagwi
Imang kwrwi
Uaisa uisu khe imang sano kharo
Mokol mwktrwi yakarwi
Tongwio baithang bai gwdalwi,
Sabo, sabo ni bagwi….!

Hwn ba, maising saslang gwnangwi
Saslango bo joto no sak ni kolomtwi kwrwi
Naithok khe tonglai man khamu,
Sabo ni loge song sabo…!

Saichung saichung no tong rwgo
Chukya uansukma, chukya khakama
Langma ni nokbraisa wngwi
Langma mwrwgo
Loge kwrwi saichungo…!

Koklob-16


KUBUI


Kubui
Wng khana belai khitor
Tei butua kotor.

Borog
Nuk liya; wng khana
Joto no tatal ni bokhorok.

Swngchar sum kha,
Nokbar khwi kha,
Kubui kwrwi;
Lama lam romwi
Joto no tatal ni chorok.

Sak hwnwi ba tamo!
Sak sakno khogano,
Nugui bo saglak
Nini mokol nono.

Khukno bo poito ta thang di
Yaphano naichomwi tong di,
Phiya kubui salsa le phaiano.

Koklob-15


KHAKAMA NANGYA GOTHOKMA NANGO


Maising rwjai yakar kheno
Aichuk bachai naituk naio,
Kungkila khorang no.
Khamchru hasa kheno
Hatal berai naituk naio,
Tapang muya no.
Twisa toksawi chei sarwi naio,
Ahbar de manja no.
Imang ashawi amjogwi naio,
Gode gothoklang no.
Phiya khakama nangya
Gothokma nango,
Gothokma nang khe Raja machao,
Bura burini kok le nangsugo no.

Sunday, 18 November 2018

Kokbwkhal-3


BOROK EBA TIPRASA DOPHANI NI KWCHWNG
HODA SNAM THANI ANI KOK KISA


           Dictionary eba kokrwbam o DOPHA hwnwi kokthai thaisa tong o. A kokthai ni kokmung  joto bororok  ni thani kubuino belai khe nangmani no. O hayungo dophano podrepod khe khagwi rwjakmarok nugo – Engrej, Bangali, Marathi, Assamia, tei Borok eba Tiprasa akorok hwnwi. Ani ih swimungo, Borok Dopha eba Tiprasa Dopharok ni kwchwng Hoda snam na kokbokhri eba kokbothoma no twiwino je man sasak swina saktharano. Joto Dopha ni no kaisa baithang hukumu, hodani tangmung-twimung, kerong –raida,  rang halok, tongkwthar eba dorma, abohrok no kokthaisa bai sana thang khe ba, Hoda ni tolmwng – twihmwng. A Hoda ni tolmwng – twihmwng no  naithok khe snamwi tisa thani rajniti bodol eba motha, swrwngnairok ni motha tei kubun mel eba hoda no rwgwi khajak motharok ni simi no barja ahai ya. Tamo ni hwn khe, ang, nwng, boh – joto no twiwi se hoda. Hakhe chwng bo joto no hoda ni no khoroksa. Chwng joto no swkangwi phaina nango. Janija dopha no mwthangwi tisa nani bagwi jani bai ja dophani bororok ni no barja tongo, tei bohrok no bwskango yapri sethai. Sakani salai mwngo rwksawi nai khe nuk jak o, hoda wng kha khoroksa tei khoroksa bai kwrwng lai jak tei kwrwng o kwrwng, sijak-nukjak bororok. Tamo khe, bororok wng kha hoda bai toljak langma. Kebo saichung tongwi man ya. Hoda o no joto chwrai toro logo, tei thinango hoda ni barjaphang, Sinai-nuknai tei kaham mwngnang borog wng wi sinijago. Aboni kokmwng wng kha joto bororok  no hodano twiwi sai man na nango hwn ma se. Hoda no twi wi sana thang thani nukhung ni kok saya wi chukya. Tamo khe nukhung wng kha hoda ni no kaisa biphring. Nukhung ni bugra wng kha Ma-Pha. Baithang ni bwsarokno borog mwnwiso khlaiwi tisa thani ma-pha tei nukhungo tong nai joto bororokni no barja kotor kuk. Tamo ni hwn khe nukhung wng kha chwrai rok ni rwngnok yaphang. A rwngnok ni no bohrok twrwk twrwk podrepod  swrwngmwng manwi kotor hoda ni khoroksa kaham mwngnang borog hwnwi snijago tei achuk khamplai mano. Nugo, hoda no saimanjak bororok, tong kaham eba tong kwchwng, kwrwng, sijak nukjak, nukhung ni chwrai rok no hoda o bo kaham borog wng wi bacha o. Tei joto bororok no bohrok bai kaham halok bo narwgo. Phiya baksa baksa khe tongmwng kaham  eba tong kwchang tong na naiya. Hakhe hoda o dalnwi tongdal nukjago, dalsa tong kaham eba tong kwchang tei dalsa khe tongmwng hamya. Phiya ba, tabuk ni jora o uanamasingsa kok wng kha, kwrwng, sijak-nukjak, nukhung ni chwrairok phano hwn di, siya-rwngya nukhung ni chwrairok phano hwn di joto no tongmwng hamya o yapri rwjak. Tamo ni hwn ba tabok ni chwrairok hoda no twi wi mwngsa phano sawi manya. Abo simi ya, tabuk baksa baksa nukhung ni ma-pha rok bo hai no hoda no twi wi sawi man bai thaya no kwbang kuk. Hakhe hoda ni chwrai rok mo’ hai tongmwng hamya tei loi hamya o kubul mani uklogo ma-pha rok no yaphang,  abo kebo gosi ya wng wi man glak. Chwng tumung no a hamya tongkhor no kaham khlai wi tisa wi manya hwn khe chini eba borok dopha rok ni thinang mwnak jak tei krima singsa o sogwi mano karwi tei mungsa phano wng glak.

            Tabuk ni chwrai rok no  hoda, hukumu-mukumu, rang halok, tong kwthar tei rajniti rokno twi wi saiman rwthai chwng joto ni no barja tongo . Joto ni thani nakar sanwi no ih kok kisa masasinai wng kha, hoda ni baksa baksa kwrwng, sijak-nukjak, uansokna kwrwng, ukti gwnang hwnwi borom manjak eba mwngnang borokrok baithang ni bagwi simi no unsokwi kul paiya, sak sak ni chwrai rok no bahai khe thinang o Doctor, Advocate, Engeneer, TCS.Officer, lecturer, snamwi man no hwnwi. Kami amchoi  phaiching o mukphliksa swk pha no nahor ma kwrwi. Bohrok ni a uansukmwng belai no kaham tei yachak thok. Phiya bohrok sai de man manya abo le siya, tamo khe boh bo hoda ni no khoroksa. Kokthaisa no sai mano, dopha o hoda no tolmwng, twihmwng rok tumung no kaham tongkhor eba kaham tei kwchang kwchang wng ya khe, bohrok ni a uansukmwng sai sai saktharwi bo mwngsa o chuk glak. Bohrok ni a emang,  emangno tongrwg wi thang nai. Tumung no emang no mwthang khlaina muchuk kha hwn khe,  sak chanai uansokmwng no khibina nang nai tei dopha ni chanai no kotor kuk khe ma nuk nai, Rajniti ni adong, swrwng nairok ni adong, Sorkari sebuk rok ni adong – joto bwkhak ni adong rok ni phaiching o no abo yaksi sulhor jakwi thango. Omo simi ya, chini hoda o baksa baksa bororok tongo, bohrok dopha ni ih tabuk ni hoda ni tolmwng- twihmwng no Kaitor ni thani yapharwi rwkha. Tei salai o, dopha ni tabuk ni ih jora rok tei hoda ni tolmwng- twihmwng rok abo Kaitor ni no lila. Jora sok phai khe abo Kaitor no bebak kaham khlai nai. Hakhe oro kokthaisa sana muchuk kha, poito tei samwng – ih kokthai thainwi ni kokmwng no juda juda. Au Kaitor ni thani poito khlai na le belai no nang o. phiya ba samwng bo khlai na le nang ble ! Bebak o no tumung no poito khlai ma bai no wngwi thang kha hwn khe ‘samwng` hwnwi kokthaihaino sajak glak kha mun. Yakumu hai phunugwi saimano, khoroksa swrwngnai Saraswati mwtai no eba Jisu Khristono eba Mwtai Srikrishna no khulumwi, suriwi tongwi chukkha khe poriyawi no pass khlaiwi man kha mun ! English o kokbwkrai kok thaisa tongo – “God helps who helps themselves”. Tei Kwthar Bible o bo tongo, “Phola kwrwi mang kwthwi wngtwi samung kwrwi poito bo kwthwi” (Jakob 2:26) Aboni kokmung wng kha, Poito kwrwi samung tei samung kwrwi poito – kwnwnwi no kwthwi bai baksa. A kokthai thainwnwi no thaisa tei thaisa bai kwrwnglaijak. Hakhe sawi no man kha, je borog samung khlaiyawi surima simi bai no paijagwi tongnai, bohrokni uansukmwng bebak mwngsao no chukya tei kwthar Bible ni a kok no sak nangya wngma se kwlaio.

            Tabuk jorao dophani jwngjal kotorkuk nukjagwi tongma wng kha – sak bai sak kwthalai manya tei thansa kwrwi. Haino se borog bang thani hasteo chini dopha eba Tiprasarok jotoni slai kisa kuk. Hwn ba, rajniti bodol eba motha kheba naikhe bangma saka base bango.

            Baksa ba Regional Party, Baksa ba National Party tei Baksa ba National Party bai bisingtwi halok narwgwi him o akorok akorok. Bohrok ni rajniti ni tongmwng chamwng eba tangmung twihmung tei samungrok pherlaio. Kaisa tei kaisa bai mwngsa salai kuklai tei kwrwnglaima kwrwi. Jani tongthok twi tonglaio.

            Omono karwi bo, jora jorao kaisa tei kaisa ni phaising kok khitar laio, hadul khitar laio, musu laio, tei kok hamya salai kok bang laio. Omorok  chongmari ni jora rogo kwbang kuk kukjago. A khitar laima salsa mo jora sogwio, a jora bodol (party) ni kok pogwi baithangni tongmung chahmung ni simi chengsawi phai khe bini nukhung ni bororok suda no yok nani lam kwrwi wngwi thango. Jora jorao mo hai bo nugo, sak ni motha eba bodol o achukthaino twiwi sek laimani, b’kha thansa, kok thaisa wngwi man ya akorok akorok. Joto rajniti bodol ni adongrok no dopha kwma mani kok, dopha thangnani kok, dopha hamna chanani kok, dopha satok pitok ni kok aro uro, lukuthumo, thwngkhola o sawi kok pin laio. Hakhe tabuk b’khao swngmung phaio, tamo ni bangwi tabuk rajniti bodol bang nani nang kha? Sak chanani no twiwi de ? Wng ya khe ba, achukthai seklaiwi de? Wng ya khe ba, tongmung chahmung pherlaimani bagwi de ? Wng ya khe ba, chaya samung bwtangrok ni bagwi de? Akorok akorok. Tumungno dophani kokno kotorkuk wng kha khe omo hai gain eba kokmwsarok tei sal bwswk tongnai ? Chwng muito narwk thai jeswk sal jora chwng thansa wngwi man yakhe, aswk sal no chini emang emang wngwi no tong rwgwi thangnai. Omo swk  bai pai ya, dophani durukung hwnwi yaksi kaijaknai a swrwngnairok ni bodol eba mothabo a sraimung ni yak ni yogwi man glak. Tei bo, dophao mo hai baksa baksa swrwngnai bodol tei rajniti bodol rok tongo bohrok baithangni sini mung suda rwna kirijak laio. Bohrok  buini yak ni phutla se. Phutla ni mokol tongo phiya mokol nuk ya, bukhuk tongo phiya kok sawi man ya, khunju tongo phiya khna ya –omo hai motha eba bodol ni adong rok bo phutla hai no. “Yes Boss” hwnwi sana no karwi mwngsao  chuk ya. Khnao, Khitorrok langmao kwbangma no thwio.Borog thwiblang se bohrok ih kokmung no sawi man ya. Bororok thwinani bagwi no ih swngsaro achaiwi phaio. Abono soi kubui ni thwimung. Tei je borog mwngsa manani muchungwi tei thwinano kiriwi kubui no tatal hwnwi bui ni thani khorok bomo -  a kirimung bo dalsa thwimung no. Omo hai khe no a bororok  langma o kwbangma no thwi thwio. Bangla bai kokbwkrai kokthaisa tong o," AeÉ¡u যে  à¦•রে  Bl AeÉ¡u ­à¦¯ে à¦¸à¦¹ে  ah Oªe¡ a¡l যেন  a«Zpj দহে '. Ih kokbwkrai ni kokmungrok no bohrok bahai khe buchi  abo bohrok no sai man sinai. Tongsithwng  hakhe, omo thaisano sasiano, saka ni a kokbwkrai ni kokmung no bohrok uaisa ya, uainwi ya kwbangma no poriwi saiman na khlai si thun.


Paithago omono no sawi mwthak siano, borok dophani joto rajniti bodol eba mothani adongrok sakchanani, sak hamnani no yakarwi dopha ni bangwi thansa wngwi kaisa saklomo no bachana nang nai. Logeo joto naisleb laima, musu laima, khitar laima mwthagwi bwkhano pheharwi swkangwi phaina nangnai. Rajniti bodol eba motha simi ya, swrwngnairok ni motha, hukumu motha, tong kwthar motha tei mel eba hoda bai kwrwngjak kubun motharok bo joto natha uansokmung rok no yakarwi swkangwi phaina nang nai. Tamo ni hwn ba, jeswk sal jora no chini bising o chwng thansa khe chabjagwi man ya sak, dopha o hoda ni tolmung, twihmung kaham kwchang wnglak. Logeo kubui no rwktharwi tei naisleb, musuma no khibiwi  barja twiwi no belai sakthar laina nang nai. Baithang ni dopha no mwthang thani kubun dophani phaiching kisilwi naisahorlaiwi chaglak. Tamo ni hwn ba, boh bo bini dophano twiwi no uansuk sni uansugwi uansukmungo lomjak.
 (Bengali kok bai Kokbwkhal swinai – Ratan Debbarma abohno Kokborok kok bai kok philnai – Susanta Debbarma)

Koklob-14


TUMUNGNO WNG KHE…!


Twisa twiklego
Twi sarma
Ahbar de mano sido!

Gandrwi kholjama
Gudokni bagwi
Hoiwi de thanglangno sido!

Sakni hathai hapung
Eba
Bolong phano tong khe ba!

Sakni twisa twikleg
Eba
Pukhiri phano tong khe ba!

Tini salo sal
Horni tal
Athukiri pohor baino bohrok naithok!

Katswi angbo tini
Sal obo
Naisana nanglak khamu sal no!

Horo  bo twina nanglak khamu
Pohorno
Himwi man khamu saichungno!

Au
Tumungno
Khakama nangkhe samungo!

Yak chwng khamu
Yago
Simuk tong khe!

Phiya
B’kha phur khamu
Yapri sena swkang!

Hakhe
Chakhamu lama bo
Lama kwrwi no!

Kolom twi
Swla glak khamu
Yapri no!

Saklom
Au
Tongra sithung ulo no!

Phiya ang khe?
Nwng bo ta …
Tongnai swkango no!

Koklob-13


PHIYA BOH BO ANG HAI NO

Salsa tang nogo
Boh bo ang hai no
Swikrang twijak.

Boh ano swngo
Bui ni khuk bai,
B’kha ma chongo;
Hai bo sabo!
Bono siniya.
Phiya boh bo ang hai no
Ulo saimano.

Kokbob-12


PHAIANO!


Imang swngchar bumuk perwi
Mwkthang yarwng suhorjak,
Khakama aigini kokno uansugwi
Luajiwi mokol lok sukjak,
Phaiano!

Nokbar chwmwi kobonwi
Kuchuk samphari loge sohtongwi,
Uatwi bwthai kepleng chokhraiwi
Nokha sairinda kwlwi kwlwiwi
Nini kubui kothoma
Pherang kogwi
Tei srap sa, naising di
Phaiano!

Koklob-11


 KWSA KOTORNI MARI


Swngchar gnangwi no
Lama kwbangma
Sak saichungni lama se kwrwi.

Uahphi-bohphi, holongthaih
Tongsinai no bla
Sabo ba thumui khibi!

Yakung bukchao kebo himliya
Phiya deranai sabo ba si!
Derao.
Kisa misa kwsa wngwi
Mari tongrwgo,
Balwk kheno pogwi bo thango a tekto.

Pogwi thang kha ang bo
Ani kwsa kotor
Wngwi thangwi khani mari,
Bojagwi thang kha tini
Ang bai hamjakma chalwi
Takhuk bukhuk ni ari.

Sabo ba si …!
Phiya derao;
Tong rwgwi thango
Kwsa kotorni mari.




Koklob-10


TINI SIRING TONGNANI JORA!


Tini siring tongnani jora
Korowi phano
Tumung kaham phaiching yaksi ta sul di,
Chaitogwi hamya nono kitingano.
Mokol bai nugui muktwi klai khe
Korang ta pa di,
Mokol huwi rak rina khlai di.
Khnadi
Tini siring tongnani jora

Hamya ni sago
Kaham le yakungni chor se,
Logesong manglak.
Tongdi saichungno hamo.
Khna di
Tini siring tongnani jora.

Saturday, 17 November 2018

Kokbwkhal-2


BOROK TEI BOLONG


Bolong no hwnwi mano bororog tei langma gwnangrokni bwkhasobom. Bwkhasobom tongwino chwng hama sohsa-sokhlai khwlaiwi thangwi tongo, Abono karwi bo ih ha saka o borog eba langma gwnangrok thangwi tongnani tei hamchasa ni bagwi je manwi nango abohrok bebak no bolongni thani chwng manwi tongo. Bolongni thani langma gwnangrok eba bororog belai khe lakai gwnang se. Tamo hwn khe boh chwngno salbrum brum riwi mangse tongo.

Phiya bororog siya mwnakmao tongmani bagwi ahai wngjak. Bolong no sak baithangni hamkrai samung uansukma kwrwi khe phwnangma bai kwbangma hathaio bolong komorwi habuma sakani hathai wngwi thang bai kha. Abo no karwi bo chini borok dopharok hamchasa ni lam manya wngwi kusung kusung chai phaima hukno  no tabuk bo romwi ma tongma bai chini Tripura bolong sengwi thang kha. Aboh bo bolong komorma yapiri hwnwi yaksi sului mano. Tei abo baino  nokbar uatwi jora bai chalwi thang kha. Langma gwnangrokni sakao belai khem kotor tubui rwphai kha.

Science tei technology ni khakama bara agokmungle wngkha kubuino. Phiya kwbangma snamno pernai manwi amjokmung, podrepod hoku gwnang manwi (malkhung akorok) bangma bagwi nokbaro carbon dioxide, carbon momo oxide gas salni sal bangwi thang kha tei bangwi no tongo. Bohni bagwi no kwchang tongthothok wngyawi tungphla kha, ha kuak kha, twimuk ransa kha jora twi uatwi ualiya wngwi mai khul tei langma gwnangrokni chathai nungthai tei thangwi tongnanio kebengmung tei kirima swngsa wngwi bachakha. Bororog ni thani beram kakliya. Kirima singsa kwtal kwtal siniya beram bai kwbangma bororogno thwina nang bai kha. Abohtwi no wng kha bolong komorna kirima singsa kotor yapri.

Abo bagwi no hayung tongnai joto borogno tini poito khlaina nangnai hayung ni kwkhrang bwkhasobomno teisa kwthang khwlai man yak he tabuk hora tei thinang jora ni achaiphainai langmao ongkhorwi phainai jora steo no kwthwi kosom sampili.

Koklob-9


SALSA ‘ANG – RUNG – TWIYUNG’


Salsa sakao ang,
Ani tolao rung,
Rungni tolao twiyung.

Kuchugo nokha
Tolao bo nokha,
Ang naikhlaio,
Twiyungni sak b’kur kwchwng twih
Bwkha.
Ang sak,
Ano bo nuk kha!
Haching hadwlwi,
Ihi! sib sao twibar.
Hachuk kwrwi,
Hapung kwrwi,
Kwrwi bolong halong.
Ayango lama,
Oyango bo lama,
Kwplwng khakchangma.

Aswk hamjakma nini
Ang bahai poknani tini!
Sals ‘Ang – Rung – Twiyung’.

Koklob-8

NARWKNA PHAI DI

O kungbara
Uansugui manliya de nwng?
Nini hokmani hathai hapung
Maini bisingo khul kwplwng
Iko nahor le –
Bolong chawi tong kha
Buphang uaphang, uasong ualwng
Dogra baiwi ripuji kwswng
Naisigwi nuk liya de nwng?

Mai kormo lwlwk no naharwi
Atika khatungwi bir kiting mani
Ari bai Ati ni kothoma
Bari mogwdam mwrwk mani
Rwchabwi sawi man liya de nwng?

Maising laiwi saslang phai kha
Bolong ripuji sikla chabai kha
Tangbla jora phai kha.
Biyang yakar kha, rom di da borok
Chango ri kha di, sor di pakri khorok
O kungbara dopharok.
Tamo sawi man liya de nwng!
Huk bai nini halokni kokrok?
Narwkna phai di abohrok.

Koklob-7


BOLONGNI KHORANG … NWNG BAH!

Bolongni khorang
Nwng ba tamoni phaiya nukjagwi baithang
Ang ring phuru khe jora rihorwi,
Phaidi hwn khe bo ano ring phirwi
Tamo biyago nwng
Baithang huijagwi!

Bolong halongni sampili
Toksa tok mwlwi ni khorang bai de kubulwi
Nini kokno ba thang kha nwng ba pogwi?

Hamjagwi de nwng ba jora rwkha,
Lachi rwma khorang de wng kha
Jesa sawi ba ahai swrwng kha
Baithang sabo nwng wng kha?

Sak huijagwi buino swrwngwi,
Bwswk tong sinai nwng ba huijagwi!
Aswk balwk kha, bebak kwma kha
Munna rwng liya, tamo aswk khwrang kha,
Sak ba holong de chakha!
Bolongni khorang … nwng ba!

Wednesday, 7 November 2018

Koklob-6

SADI KOSOM HATHAINI KOK


Ano sadi, hathai thaisani kok
Ani tei bo ganao phai sadi
Sadi, kosom hathai salthangni kok.
Ang kosom hathaio hor nuhur kha,
Nuhur kha tei borok.
Ang paithak bwkhago mwngsa
Toksa, tok mwlwi nuhur ya,
Tei kwthwi, kong nwi yakung suhorwi
Achuk kha langma ni ayang rukung.
Ha bai jabra kwrak khe kwbago
Nokbar komola kiriwi.
Chini nok duglamo kwthwi ni rwchabmwng,
Chini bario phai kha jora
Jorijak khumbarni panda.
Ano serek serek khe sadi,
Kosom hathai ni langma ni kok
Tei bo ani gana phai sadi.

Koklob-5


NONO LAMJAGWI


Sapung sal kolok
Naisingmang naisingmang,
Haping muimasing khol twih
Twi khokna gola sewi,
Bisi puilani nokbar uatwio
Kuar kuagwi kuphung thang kha.
Bukcha gola tini
Mwkhra chetrojak muimasing hanta
Haping khagra gra mwkhang
Tongthokya kiphilna nang kha.
Hai bo! khapang nono naisingjak
Salno nairwgwi muitu bai lamjak.
Buphuru ba sanja salno chakha
Phailiya lama mwnak suk kha
Khapang hor lomsuk thang kha
Joto no thubai kha.
Tabuk tei phailiya sawi man phano
Khapang lamjagwi tong kha.

Koklob-4

NOROK KUBUI DE HAMKRAI NI BAGWI?

Maising siyarini jab o
Salni pohor bai pharwi rohornai,
Bolong mwktrwi ni horo
Aichuk togla ni khorang bai ringwi sochanai,
Buma kwrwi, bwsa rutugwi kab phuru
Takhukni khaklap bai kwbagwi bamnai.
Bwrwi hwnwi sak kebel nugui
Sak tangwi lachima swngsa khlaiyawi
Takhukni yak bai bukhuk khakawi,
Abohrokno tumungno selengnai
Tangkha de abohrok- khaklap o swmai?
Norok kubui de hamkraini bagwi
Kwchwng dopha muchuknai?

Koklob-3


Koloma Muitu Manthung


B’kha kwlwi o yapri sethani
Kokborok bini mungno twiwi,
Ayang oyang nokhakjak.
Lama manya himnani
Dopha ojarokni ,
Rajniti ni sak koilik thani.
Roman Bangla ni swithai beser o
Huijagwi tini , belai lengsukjak,
Buphuru ba koloma sakmang ni
Soi sini mwng kokborok ni,
Mari lepejak , ha kisi laikrang o.
Khorok tisawi siyari pantwi rujuwi
Khumtoya wng wi barno !
Aichuk boyar ni yapri manwi
Sapung ha gnangwi bahai pirjak no !
Miya haino laithang kha
Tini mwngsa bo kwrwi,
Thinang yapri sarjak phisithwng.
Kok mang wngwi kokborok nwng
Koloma muitu manthung.

Tuesday, 6 November 2018

Koklob-2

HACHUKNI GAIRING


Sabono naising nwng
Oh hachukni gairing?

Juangkhangbai Rukini
Huk chathani,
Nwng bai tong langmani!

Ari bai Ati bo,
Khelengbar khol thani,
Nono pok langmani!

Uatwi nokbar o
Chechema khorango,
Tini joto siring srop.

Bolong hachuk hapung bo
Nini hamjakma pogwi,
Joto kheto panthoro.

Tei sabono naising nwng
Oh hachukni gairing?

Kokbwkhal-1


TIPRASA KAMIROKNI MWNGNI UKLOGO "BARI" KOKTHAI THEPAWI SWIJAKMANI TEI ABOHROKNI JWNGJAL

Salsa Osa Mwtai ni jorao Kailashahar bwkhak lam rimani. Lamao kwbangma haphar tei kamirokni mungrok mokolo kwlai kha. Phiya mungsa bwkhago ani b’kha belai nang kha -  borok dopharokni kamirokni mung ni uklogo “BARI” kokthai thepawi swijak mani. Abo hai ang Tripura ni salthang, salgra bebak bwkhak phaichingo no nuk kha. Bebak phaichingo no nugo, romdi Shikari Bari, Dhupi chara Jugendra Bari, Hodra Bari akorok.

Kubui khe uansugwi nai khe uanathai le aswk mungsa kok le kwrwi. Tamo ni abo wngkha kisa khursawi nai kheno omo saimano, aigio borokrok eba Tiprasarok jeba wngwi bo wng khana kok uanjwi kok no twiwi aswk saiman thaya eba rwngya. Tei Tumung no kebo swng kha hwn khe, Aaponar bari kuthai? Aphuru kok phirogo, ‘Aamar bari – amuk bari’. Kisa uansugwi nai khe kok phirok thani mungsa phano chaya le rutugui man ya.

A jora rogo (aigio) borok dopharok ni kami nok gana gini uanjwi kwrwi tei swngmungo swngnai ni twih no kok phirokthai tongo. Tamo ni hwn khe kok uanjwi man yaba  borokrok uansuk kha kamino no ‘Bari’ hwn na hwnwi. Hakhe automatically kok phirokjagwi thango, ‘Aamar bari – amukbari.’Akorok. Village Surveyer baburok bo abo hai no kami ni mung ‘Raio’ a jagao survey khlaiwi thango ‘Raiya Bari’, Twihorchwng no ‘Taiharchung Bari’ akorok.

             
Tei baisao khe, kamirok ni bumung philmani tei kok uanjwi kok bai slaiwi pharwi khibi mani. ‘Mayungtwisa’ kami ni mungo ‘Hatichara’. Tamo khe kokborok kokmung bai MAYUNG wng kha HATI tei TWISA wng kha CHHARA.Tei Kamikwtal wngwi thang kha ‘Noabari’. Omo hai khwlaiwi kwbangma kami, hathi, twisa, twima, hathai, hapung tei hapharrok ni mungrok philjagwi thang bai kha tei philjagwi tongo.

Tabukni ih computer ni mol o bachawi bo kwbangma no nuk kha kami mungrok ni uklogo ‘Bari’ kwrwi phano se ‘Bari’ kokthai swi bai mani rok. Romdi, omo kaisa loi ni bemar hai se wngwi thang sio chini borok dopha eba Tiprasarok ni thani.

Omo hai khwlaiwi borokrok ni mungrok bo swlaijagmung a Ha Bubagra rok ni simi no chengjagwi phai kha. Tripura ni paithak bwkhak rok ni Ha Bubagrarok ni mungrok bo kok uanjwi bai no narwkjakmarok nugo. Hakhe no yagulo abo joto bororok no swrwnglai swrwnglai wngwi kubun mani kokthai bai pharlai mani nukjago.

 Phiya ba, oro mokol kwlaithok wng kha, nukjago joto ni no nogo ringjakma mung khe baithangni mani khuk ni kok bai tei phatar o khe kubun mani khuk ni  kokthai bai tei hai khe no swimani bo swio. Phiya tabuk o abo ni pherlaima kisi sale nukjak kha tei mojomo bororok no baithangni bwsarok no kokborok bai no pharlai bai manirok nuk kha.

Hai bo nugo, baksa baksa baithang no hoda o mojomo kuchuk hwnwi b’khakanai, western culture hamjaknairok no mojomo nugo bohrok baithangni bwsarok no kokborok bai pharyawi English bai phar lai mani rok nugo. Ayango khe bohrok no dopha hamjakmani kok, mani kok kokborok tei hukumu- mukumu hamsa nani rok no twiwi kotor kotor kok sawi bachamarok nugo. Omo hai kwbangma kotor mungnang bororok tongo tei nugo.(O kok kebo no sului samani ya, kebo ani ih kogo b’kha nangwi tong khe nakarja di.)

Chwrai phuru ma pori bo kha tei tabuk bo nugo.  Rwngrem kusu chwrai rok ni bijab (Samaj bijab) o swijak tongo. Tiprasarok ni Ri-chum ni mung – Pachhra, Riya akorok hwnwi. Abohrok ni kokmung jesaphano wng sithun. Phiya ba Tiprasarok ni thani abo yachak thok ya. Tiprasarok ‘Pachhra’ le hwn ya ta, abo no ‘Rignai’ se hwno tei ‘Riya’ bo hwn ya , hwno ‘Risa’. Phiya ba hakhe no rwngnok rogo phrwngjagwi tongo. Abo chwng Tiprasarok ni thani yachak thok wngwi se man ya. Omo twi kwbangma no tongo – takhuk tei bukhukrok abo hai rok no twiwi chwng uansukthai jora sok phai kha.

Kothoma-1


MUI RWNGY KHUK KEPLE O

     Salsa biragirok ni moha bujon eba chalai mung kotor. Jotono thang sogwi bai kha.Phiya Subudh bura mungwi khoroksa bura kisisa lerma bai no, boh bini logesong no slab liya. Saichung no lam ma rina klai kha. Bolong lama o yakung lam saichung no himte himte him kha. Jora o khachikma, jora o ba twlwk yapri rigwi.Taltung jora ni saltung bo belai no khirijak. B’kha khlai o, lama kolok jotono no bohno kwbagwi nasi nai – haba rijak. Yakung yapri seb na suda se tuk si o. A Subudh burani twlwk twlwk yapri no nuhurwi yonglasa belai no kha thangsa jak wi chibuksa ni bukhugo kabra kachigwi kab twtwi sahoro, o probu, nwng phano ano mwthang jasidi, ano mwthang jasidi. Ang le thwi nai kha, uarwi monogwi pai nai kha chibuksa. Ano mwthangwi man khwlai nwngle dormo kwplwng mansiano.

       Ayango, chibuksa bo machaya mwi keplejakna kiriwi Subudh bura no kabwi sahor phi o,– “O probu, nai di ang le salsa ni ogo mai se krwi”. Machaya manung ya no thwinai kha .Chikonte mui man ma suda se nwng bohno phiyogwi rwkhe ang machaya se thwisiano. Probu khairok jadi.

      A biragi Subudh burasa pal manjak liya. Sabono  khairok sinai, sabono mwthang sinai, Uana o ayang bo sak ba bhujon de keple no, sak no khe sabo khairok no ! Hama kolok rohorwi Subudh bura bo sakha, “Khnadi nirok, Yongla nwng thang na muchuk khe, ta lule di, sring sring khe tong di  Tei chibuksa nwngbo machayaokhui suk kha khe tei chana muchuk sok kha hwn khe, uarma ta yakar di hwnwi sawi Subudh burasa arono bujon kotor eba chalaimwng kotor panda manjagwi  jolima pai liya kiphilwi lam rikha’’.

     Ayang biragi burasa satwi no yongla bo lule liya kwthwi hai sring khe tong kha. Chibuksa khe ba yongla thwse thwi khna hwnwi kha kawi no uarma yakarwi monok na nai kha. Hakhe seb kaham manwi yonglasa bahorwi khachik lang kha.

       Chibuksa  mwi manwi bo khuk keple kha, Subudh bura keple kha chalai mwng kotor panda, yongla khe ba man kha kwtal langma. 

Koklob-1

TRIPURA HANI HUKUMU


B'kha mekhegwi nai khe
Tripura hani hukumu
Chini ha amani mukumu.

Ha tongwi bo ha kwrwi hai
Nok tongwi bo nukhuhng kwrwi hai
Khuk tongwi bo kokthai kwrwi hai
Baithang thang kha imang chai,
Imang palmaya lampra phai.

Chwng borok
Mani khukni kok
Kokborok.
Abono hukumu ni bokhorok.

Mano hamjakya,
Takhuk kwmanai,
Tongkthar nwngbai chalnai.

Khukno hamjakya
kokthai kwmanai,
Sak nangya buini wngnai.

Buino hamjakya
Sak kwmanai,
Bui bai cherjakya wngnai.
Halok siniya
Jaiti kwmanai
Tongthai haphar bo thaknai.

Thanti hamjakya
Ri kwmanai,
Bui ni lachima man nai.

Sakno hamjakya
Baithang kwmanai,
Tongya mukumu painai.

Samung hamjakya
Chamung kwmanai,
Tola o bui ni wngnai.

Mukumu cherya
Hukumu kwmanai,
Dopha kwlwgwi thangnai.

Joto no paisogwi thangnai.
Yagulo,
O ha bo chini kwma suknai.